Pomimo względnie skromnej liczby uczestników (jak na debaty do tej pory), temperatura dyskusji była gorąca! Ośmioro uczestników debaty przedstawiło swoje racje, głos zabrała nawet widownia, i to jeszcze przed tradycyjnym głosowaniem ZA i PRZECIW.
Na początku wysłuchaliśmy opinii osób, które faktycznie odbyły służbę wojskową w Szwecji i w Korei Południowej. Przedstawiły one argumenty o konieczności stanu gotowości wobec realnego zagrożenia ze strony agresywnych sąsiadów (sytuacja Korei Południowej i Północnej) oraz potencjalnie nieobliczalnych i agresywnych działań Rosji (Szwecja).
Wysłuchaliśmy także argumentów młodych rekrutów i oficerów z Francji, gdzie służba wojskowa może mieć formę nie tylko ćwiczeń wojskowych, lecz także służby w formie prac społecznych, pomocy w razie katastrof naturalnych i pracy dla lokalnych społeczności w czasie pokoju. Uczy się tam młodych ludzi francuskich wartości republikańskich takich jak solidarność społeczna, poczucie zbiorowej odpowiedzialności i dumy narodowej. Argumenty te nie zostały jednak przyjęte przez uczestników debaty, którzy twierdzili, że realna napaść Rosji na kraje członkowskie NATO jest nie do zatrzymania przez zwykłych żołnierzy, lecz zależy jedynie od polityków. Utrzymywali, że nawet pomimo intensywnego szkolenia żaden młody żołnierz nie będzie w stanie efektywnie wykonywać działań obronnych, a realne zagrożenie jest ze strony cyber-ataków oraz działań o charakterze sabotażu i prowokacji, do przeciwdziałania którym żołnierze służby zasadniczej nie są przeszkoleni.
Wskazano wysokie koszty organizowania służby wojskowej w skali całego kraju i kwestionowano celowość przeznaczania ogromnych środków finansowych na powszechne szkolenia wojskowe, które powinny raczej wspierać rozwój gospodarczy kraju niż zbrojenia.
Największym jednak problemem, nie do pogodzenia z wartościami młodych ludzi, powszechnie zresztą demonstrowanymi nie tylko w czasie naszej debaty, ale znajdującymi poparcie w sondażach opinii publicznej w wielu krajach europejskich, okazało się domniemane ograniczenie wolności osobistego wyboru (Czy chcę służyć krajowi, czy nie? Czy chcę tu pozostać na wypadek zagrożenia własnego życia, czy wolę uciec tam, gdzie bezpiecznie?) oraz poczucie przymusu służby abstrakcyjnej idei państwa, której sensu osobiście nie widzą: przeczy ona chęci samorealizacji, niechęci do słuchania odgórnych rozkazów oraz indywidualizmowi demonstrowanemu przez młodych ludzi generacji Z.
Niektórzy uczestnicy debaty nie dopuszczali myśli o ucieczce w razie zagrożenia, deklarując chęć walki za kraj, w którym żyją i z którym wiążą swoją przyszłość. Utrzymywali, że powszechne i obowiązkowe przeszkolenie w zakresie obrony cywilnej i procedur postępowania (nawet w minimalnym stopniu, niekoniecznie jako żołnierze) będzie przydatne w razie zagrożenia naszego kraju konfliktem militarnym, której to ewentualności wszak nie da się całkowicie wykluczyć. Wskazywali na przedstawicieli wybranych zawodów i specjalizacji krytycznych z punktu widzenia skutecznej obrony państwa: inżynierów, lekarzy, tłumaczów, którzy powinni być gotowi do służby dla kraju na wypadek wojny. Jednakże argumenty te nie uzyskały aprobaty i podczas głosowania przytłaczającą liczbą głosów opowiedziano się przeciwko przywróceniu obowiązkowej służby wojskowej w Polsce.
Przebieg debaty i wyniki głosowania można interpretować jako wyraz zaufania dla profesjonalizmu polskich sił zbrojnych. Wyrażono opinię, że gwarancje bezpieczeństwa płynące z uczestnictwa w sojuszu NATO powinny być wystarczające.
Podsumowując, można dostrzec ogólną niechęć do służby krajowi i służby wojskowej w szczególności. Młodzi ludzie nie kryli swego krytycznego stanowiska wobec hierarchicznego i autokratycznego stylu działania instytucji wojskowych (konieczność słuchania rozkazów, wypełniania uciążliwych obowiązków i braku dyskusji) oraz konieczności osobistego poświęcenia czasu, wysiłku a być może nawet życia dla obrony dość abstrakcyjnej, jak dla nich, idei jaką jest państwo, definiowane geograficznie jako terytorium na którym się urodzili, lecz z którym nie czują się szczególnie związani.
Czy wasza obecność na debacie mogłaby zmienić wyniki głosowania? Czy wasze przekonania są odmienne od tych, które prezentowali uczestnicy debaty i zebrana widownia? Cóż, nieobecni nie mają racji a zatem… do następnej debaty!
