Potrzeba ujednolicenia regulacji w krajach członkowskich dotyczących możliwości restrukturyzacyjnych na wczesnym etapie, wstrzymania czynności egzekucyjnych czy kwestii dostarczania nowego finansowania stoi u podstaw dążenia do niwelacji dotychczasowych różnic, które skutkują m.in. utrzymywaniem się barier dla skutecznej restrukturyzacji rentownych przedsiębiorstw.
Dyrektywa przewiduje wprowadzenie w regulacjach krajowych przepisów, które pozwolą m.in. na:
<ul><li>ramy restrukturyzacji zapobiegawczej – umożliwiające dłużnikom restrukturyzację na odpowiednio wczesnym etapie, co zapobiegnie ich niewypłacalności i zapewni rentowność; </li><li>wstrzymanie indywidualnych czynności egzekucyjnych – poprzez zawieszenie, na wniosek dłużnika, wierzyciela lub stosownych przypadkach doradcy restrukturyzacyjnego, wykonywania czynności egzekucyjnych na czas do 4 miesięcy, <br /> z możliwością przedłużenia tego okresu maksymalnie do 12 miesięcy; </li><li>wczesne ostrzeganie i dostęp do informacji – poprzez utworzenie systemów teleinformatycznych, dzięki którym możliwe będzie wykrycie okoliczności potencjalnie prowadzących do niewypłacalności przy jednoczesnym uzyskaniu informacji o dostępności narzędzi wczesnego ostrzegania, także co do środków dotyczących restrukturyzacji i umorzenia długów;</li><li>ułatwienie negocjacji co do planu restrukturyzacji zapobiegawczej – poprzez powołanie w niektórych przypadkach nadzorcy restrukturyzacyjnego, który pomoże opracować taki plan;</li><li>umorzenie zobowiązań – poprzez dostęp do co najmniej jednego rodzaju postępowania, które może prowadzić do całkowitego umorzenia długów w ciągu maksymalnie 3 lat, <br /> z zastrzeżeniem uprzedniego wywiązania się z obowiązków niezbędnych do uzyskania takiego umorzenia; </li><li>środków komunikacji – poprzez utworzenie systemów teleinformatycznych, dzięki którym możliwe będzie dokonywanie drogą elektroniczną zgłaszania roszczeń, powiadamiania wierzycieli, przedstawiania planów restrukturyzacji lub planów spłaty wierzycieli, a docelowo także wnoszenia skarg i odwołań; </li><li>gromadzenie i przekazywanie danych – o wynikach postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów, w celu monitorowania wdrażania i stosowania dyrektywy, dzięki corocznemu przekazywaniu tych danych Komisji. </li></ul>
Główne założenia dyrektywy zakładają zachowanie dużej swobody państw członkowskich przy wyborze odpowiednich środków pozwalających osiągnąć standardy ustanowione tym aktem prawnym. Co prawda, większość z nich została już wdrożona w Polsce; niektóre jednak będą wymagały odpowiedniego dostosowania.
I tak, przy ewentualnej nowelizacji ustawy <link http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000978 - - "ustawa Prawo restrukturyzacyjne">Prawo restrukturyzacyjne</link> (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 243 ze zm., dalej: „p.r.”) należy zwrócić uwagę na:
<ul><li>wprowadzenie instrumentów umożliwiających wstrzymanie indywidualnych czynności egzekucyjnych – co w szczególności będzie rzutowało na postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym aktualnie dłużnik nie może skorzystać z zawieszenia toczących się egzekucji czy uchylenia zajęć rachunków bankowych, w efekcie czego ten rodzaj postępowania traci zarówno na efektywności, jak i na atrakcyjności</li><li>zmianę art. 256 p.r. – z uwagi na fakt objęcia zakazem wstrzymania się z wykonaniem lub rozwiązania wszelkich umów wzajemnych, które są niezbędne do kontynuowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa, nie zaś, jak to jest obecnym stanie prawnym, wyłącznie umów wymienionych w tym przepisie. Dokonanie jakichkolwiek zmian <br /> w umowach wzajemnych z powołaniem się na zaległości w płatnościach w odniesieniu do długów powstałych przed wstrzymaniem czynności egzekucyjnych, zgodnie <br /> z dyrektywą jest bowiem niedopuszczalne</li><li>zapewnienie faktycznego stosowania środków komunikacji elektronicznej – które co prawda, zgodnie z art. 5 p.r. stanowiącym o utworzeniu Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości 9obecnie: Krajowego Rejestru Zadłużonych), jest spełnione, niestety nadal wyłącznie w teorii. Rzeczywiste funkcjonowanie systemu teleinformatycznego powinno się rozpocząć z dniem 1 grudnia 2020 r., kiedy to ma wejść w życie ustawa o Krajowym Rejestrze Zadłużonych. </li><li>skuteczne zbieranie i przekazywanie rzetelnych danych dotyczących postępowań insolwencyjnych – które to dane obejmą m.in. liczbę, koszt i średni czas trwania postępowań, a także informacje dotyczące zatwierdzonych i niezatwierdzonych układów.</li></ul>
Na wdrożenie dyrektywy Państwa Członkowskie UE mają czas do 17 lipca 2021 roku. Przewidziano również możliwość skorzystania z przedłużenia tego okresu o kolejny rok. <br /> W zakresie dotyczącym możliwości dokonywania czynności w postępowaniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, maksymalny termin ustalono na 17 lipca 2024 r., <br /> z wyjątkiem wnoszenia skarg i odwołań tą drogą – do dwóch lat później. Natomiast co do obowiązku gromadzenia danych o efektywności procedur insolwencyjnych, należy je przekazywać Komisji Europejskiej do dnia 31 grudnia 2023 r.
Digitalizacja postępowania, dostęp do ram restrukturyzacji zapobiegawczej, a także <br /> w szczególności możliwość zawieszenia czynności egzekucyjnych niewątpliwie powinny wpłynąć na przyspieszenie i przede wszystkim skuteczność postępowania restrukturyzacyjnego. Nowe narzędzia mogą pomóc osiągnąć zamierzony cel tytułowej drugiej szansy, zwłaszcza że niektóre z istniejących już w polskim prawie opcji, takich jak np. udzielanie finansowania restrukturyzowanym podmiotom, w praktyce zupełnie nie funkcjonują.
<p class="text-right"><em>- opracował Bartosz Sierakowski</em></p>
